ทางหมุนเวียนที่ข้ามได้ยากนี้ได้แล้ว ย่อมพิจาร-
ณาเห็นหมู่สัตว์ผู้เข้าถึงชาติและและชรา ดิ้นรนอยู่
จบ ภยสูตรที่ 6

อรรถกถาภยสูตรที่ 6

มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า คพฺโภ ได้แก่ การอยู่ในครรภ์. บทว่า ทิฏฺฐธมฺมิกาปิ
ได้แก่ ย่อมไม่หลุดพ้น จากครรภ์มนุษย์แม้อีก เช่นการอยู่ในครรภ์
ซึ่งเห็นกันในปัจจุบัน. บทว่า สมฺปรายิกาปิ ได้แก่ จากครรภ์ที่เหลือ
เว้นครรภ์ของพวกมนุษย์.
บทว่า อุภยํ เอเต กามา ปวุจฺจนฺติ ความว่า ท่านกล่าว
กามเหล่านี้ เป็นคู่กันอย่างนี้ คือ ภัยกับทุกข์ 1 ภัยกับโรค 1
ภัยกับหัวฝี 1 ภัยกับลูกศร 1 ภัยกับความข้อง 1 ภัยกับเปือกตม 1
ภัยกับการอยู่ในครรภ์ 1. บทว่า สาตรูเป็น ได้แก่ กามสุข. บทว่า
ปลิปถํ ได้แก่ ก้าวล่วงทางหมุนเวียนคือวัฏฏะ. ในฐานะนี้ พระ-
ผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสวิปัสสนา ทรงถือเอาว่า ภิกษุนั้นบรรลุพระ-
อรหัต. จริงอยู่ ทรงพิจารณาหมู่สัตว์เห็นปานนี้ผู้เข้าถึงชาติและ
ชรา ดิ้นรนอยู่ในภพทั้ง 3 แล. ตรัสวัฏฏะไว้ในพระสูตร ตรัส
วิวัฏฏะไว้ในคาถาทั้งหลายแล.
จบ อรรถกถาภยสูตรที่ 6

7. ปฐมอาหุเนยยสูตร

[147] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม
8 ประการ เป็นผู้ควรของคำนับ เป็นผู้ควรของต้อนรับ เป็นผู้
ควรของทำบุญ เป็นผู้ควรทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มี
นาบุญอื่นยิ่งกว่า ธรรม 8 ประการเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เป็นผู้มีศีล ฯลฯ สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบท
ทั้งหลาย 1 เป็นพหูสูต ฯลฯ แทงตลอดด้วยดีด้วยทิฏฐิ 1 เป็นผู้มี
มิตรดี มีสหายดี มีเพื่อนดี 1 เป็นสัมมาทิฏฐิ ประกอบด้วยความ
เห็นชอบ 1 มีปกติได้ตามความปรารถนา ได้โดยไม่ยาก ไม่ลำบาก
ซึ่งฌาน 4 อันมีในจิตยิ่ง เป็นเครื่องอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน 1 ย่อม
ระลึกชาติก่อนได้เป็นอันมากคือ ชาติหนึ่งบ้าง สองชาติบ้าง ฯลฯ
ย่อมระลึกชาติก่อนได้เป็นอันมาก พร้อมทั้งอาการ พร้อมทั้งอุเทส
ด้วยประการฉะนี้ 1 ย่อมเห็นสัตว์ ฯลฯ ด้วยทิพยจักษุอันบริสุทธิ์
ล่วงจักษุของมนุษย์ ฯลฯ ย่อมรู้ชัดซึ่งหมู่สัตว์ผู้เป็นไปตามกรรม 1
กระทำให้แจ้งซึ่งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุติ อันหาอาสวะมิได้ เพราะ
อาสวะทั้งหลายสิ้นไป ด้วยปัญญาอันยิ่งเองในปัจจุบันเข้าถึงอยู่ 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 8 ประการนี้แล
เป็นผู้ควรของคำนับ ฯลฯ เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า.
จบ ปฐมอาหุเนยยสูตร ที่